các vị thần xứ đông

“Xứ Đoài, xứ Bắc, xứ Đông

Xử Nam cộng lại ôm thành Thăng Long”.

Đó là chỉ bốn vùng đất ở bốn phía của kinh thành Thăng Long, trong đó có xứ Đông với hạt nhân là trấn Hải Đông, sau đổi là thừa tuyên rồi thành trấn Hải Dương và nay là tỉnh Hải Dương.

Hải Dương xưa là một vùng rộng lớn nằm ở Đông Bắc Đồng bằng sông Hồng, bao gồm các tỉnh Hải Dương, Hải Phòng và một phần đất thuộc các tỉnh Quảng Ninh, Hưng Yên ngày nay. Diện tích của Hải Dương có sự thay đổi theo từng thời kỳ, đến đời Nguyễn gồm 4 phủ (18 huyện), cụ thể là Phủ Thượng Hồng có 3 huyện, phủ Hạ Hồng có 4 huyện, phủ Nam Sách có 4 huyện, phủ Kinh Môn có 7 huyện. Sách Đại Nam nhất thống chí của Quốc sử quán triều Nguyễn có đoạn viết: “Tỉnh Hải Dương từ phía Đông đến phía Tây cách nhau 132 dặm; Từ phía Nam đến phía Bắc cách nhau 100 dặm. Phía Đông đến địa giới huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Yên 74 dặm; Phía Tây đến địa giới huyện Văn Giang, tỉnh Bắc Ninh 58 dặm; Phía Nam đến địa giới huyện Quỳnh Côi, tỉnh Nam Định 53 dặm; Phía Bắc đến địa giới 2 huyện Quế Dương và Phụng Nhãn, tỉnh Bắc Ninh 47 dặm;....