sự phát triển của tư tưởng ở việt nam từ thế kỷ xix đến cách mạng tháng tám - tập ii

Một ý thức tư tưởng có thể và thường sống lâu dài hơn cơ sở xã hội và chính trị của nó, huống chi, dưới chế độ thực dân Pháp, triều đình Huế được duy trì, giai cấp địa chủ được củng cố làm chỗ dựa cho đế quốc thống trị.

Nhưng những tàn dư của hệ ý thức phong kiến trong mọi dạng biểu hiện của nó, dù là do bọn thực dân trực tiếp hay gián tiếp nhào nặn làm công cụ xâm lược, dù là do bản thân người Việt Nam đi tìm trong kho vũ khí tinh thần cũ của dân tộc xem có những món gì xưa mà có thể dùng được cho ngày nay, có thể dùi mài thêm, có thể chấn hưng lên để góp phần gây thành một sức mạnh chống thực dân, những tàn dư được nhào nặn, chấn hưng, dùi mài, sử dụng đó, xét cho cùng đều là những dạng thái khác nhau thuộc hệ ý thức tư sản.