Tác Giả Vũ Thị Thanh Loan

Phan Thị Bạch Vân: Vấn đề phụ nữ ở nước ta là một công trình biên khảo, tư liệu được nhóm tác giả Đoàn Ánh Dương, Nguyễn Thị Lan Anh, Vũ Thị Thanh Loan biên soạn và giới thiệu. Cuốn sách thuộc Tủ sách Phụ nữ tùng thư – Tủ sách Giới và Phát triển của Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam, vốn đã và đang được ghi nhận tích cực từ đông đảo độc giả và giới chuyên môn.

Phan Thị Bạch Vân (1903 - 1980), bút danh Hoàng Thị Tuyết Hoa là một nữ nhà văn, nhà báo tỉnh Gò Công cũ, nay thuộc thị xã Gò Công, tỉnh Tiền Giang. Khoảng năm 1928, dưới sự bảo trợ của nhà thuốc gia truyền Võ Đình Dần, bà lập nhà in và nhà xuất bản mang tên Nữ lưu thơ quán tại số 12, đường Chủ Sự Thiều, làng Thành Phố, Gò Công với mục đích không chỉ đơn thuần là công việc kinh doanh mà còn nhằm truyền bá những tác phẩm tiến bộ, đặc sắc của nền văn học thế giới và nền văn học Việt Nam cho nhân dân ta, nhất là giới phụ nữ, để giáo dục đạo đức, luân lý và nâng cao trình độ hiểu biết của mọi người. Các tác phẩm của bà tạo một luồng gió mới vào văn học Nam Kỳ nói chung thời kì đó, với nội dung đả kích trực diện những luân lí đã cũ kĩ, lỗi thời, đàn áp và gò bó tư tưởng người phụ nữ. Ngoài việc thành lập Nữ lưu thơ quán, bà còn là nhà báo khi đảm nhận nhiệm vụ trợ bút cho Đông Pháp thời báo, chuyên phụ trách mục “Phụ trương phụ nữ và nhi đồng” và là tác giả của nhiều bài xã thuyết sâu sắc. Bà đã quy tụ được nhiều nhà văn có uy tín ở trong nước lúc bấy giờ để dịch thuật những bộ truyện hay, những tác phẩm nổi tiếng của Trung Quốc, Ấn Độ, Pháp và Việt Nam nhằm giới thiệu rộng rãi cho độc giả trong nước. Song song với đó, bà viết nhiều xã thuyết, truyện ngắn hay tiểu thuyết đều nhắm đến việc giác ngộ, tuyên truyền tinh thần yêu nước cho nhân dân và nhấn mạnh đến vai trò to lớn của phụ nữ trong công cuộc giải phóng dân tộc. Một số tác phẩm nổi bật do bà chắp bút có thể kể đến như Nữ anh tài, Kiếp hoa thảm sử, Lâm Kiều Loan…

Dù có ảnh hưởng rộng rãi tới phong trào phụ nữ đương thời, nhưng do chính sách cấm đoán của chính quyền thuộc địa, sau năm 1930, các tác phẩm của Nữ lưu thơ quán đã thất lạc đi nhiều. Do đó, sau gần một thế kỷ, việc sưu tầm giới thiệu về Phan Thị Bạch Vân cùng những trước tác của bà và các xuất bản phẩm của Nữ lưu thơ quán Gò Công do bà chủ trương và điều hành là một công việc cần thiết, nhằm trả lại đúng vị trí lịch sử của Phan Thị Bạch Vân, đồng thời giúp cho việc nhìn nhận đầy đủ hơn về một thời điểm quan trọng của phong trào phụ nữ Việt Nam, ở vào lúc mà người phụ nữ Việt Nam bắt đầu xác lập được địa vị của mình trong đời sống báo chí, văn chương và xã hội. Cuốn sách Phan Thị Bạch Vân: Vấn đề phụ nữ ở nước ta ra đời cũng nhằm chung mục đích này.

Cuốn sách giới thiệu tới bạn đọc 03 tác phẩm tiêu biểu của nữ sĩ Phan Thị Bạch Vân, bao gồm cả dịch thuật và sáng tác, những tác phẩm đề cập trực tiếp và thẳng thắng các vấn đề rào cản trong tâm tưởng người phụ nữ đầu thế kỉ XX, từ đó đả kích xã hội đương thời, động viên phụ nữ trước nhất là đổi mới tư duy về chức phận, sau là tự mình thay đổi, tìm con đường của riêng mình, tự lập, tự chủ, gánh vác những trọng trách lớn lao, bình đẳng như bao công dân khác trong xã hội. 03 tác phẩm gồm Gương nữ kiệt (Tiểu sử bà Roland, nữ kiệt thứ nhứt châu Âu), Nữ anh tài (cảnh thế tiểu thuyết) và Kiếp hoa thảm sử (xã hội tiểu thuyết). Ngoài việc đưa trực tiếp những tư tưởng mới về đổi mới thân phận người đàn bà vào lời văn, câu thoại các nhân vật trong tác phẩm, điểm hay trong bút văn của Phan Thị Bạch Vân chính bởi sử dụng những lối văn, câu từ truyền thống của Nam Bộ, nói cách khác là dùng một “phông nền” văn chương gần gũi với dân chúng để rồi “thay da đổi thịt”, kể những câu chuyện li kì kiểu mới và ngầm cổ vũ cho tinh thần văn chương không bi lụy, không nặng đạo lí gò ép người đàn bà. Đó là thành công đáng nể trong cả một công cuộc giải phóng nữ giới mà bà tạo dựng, cũng để thấy vai trò không nhỏ của bà trong nền văn học Nam Kỳ đầu thế kỷ XX.

Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam xin trân trọng được giới thiệu cùng bạn đọc.

Tác giả

Phan Thị Bạch Vân

(1903 - 1980)

(bút danh: Hoàng Thị Tuyết Hoa)

Nhà văn, nhà báo, người sáng lập và điều hành Nữ lưu thơ quán Gò Công.

Một số tác phẩm nổi bật:

…

Về Tủ sách Phụ nữ tùng thư

Tủ sách Phụ nữ tùng thư (Tủ sách Giới và Phát triển) của Nhà xuất bản Phụ nữ là tủ sách công bố các công trình về vấn đề phụ nữ (the question of women), hướng tới các nhận thức và thực hành quyền phụ nữ (women’s rights), cũng như đấu tranh cho nữ quyền (feminism), vì sự tiến bộ của phụ nữ Việt Nam và sự phát triển bền vững của đất nước.

Tác phẩm

Tự Lực văn đoàn với Vấn đề phụ nữ ở nước ta là một công trình khảo cứu được biên soạn công phu bởi nhóm chuyên gia thuộc Viện Văn học Việt Nam. Tác phẩm thuộc Tủ sách Phụ nữ tùng thư – Tủ sách Giới và Phát triển của Nhà xuất bản Phụ nữ VN, từ khi khởi lập đến nay vốn đã và đang được ghi nhận tích cực từ độc giả và giới chuyên môn.

Nhắc đến mối liên quan giữa Tự Lực văn đoàn với vấn đề nữ quyền, hẳn độc giả khó có thể không nhắc đến bộ tứ tiểu thuyết lừng danh Nửa chừng xuân (Khái Hưng), Đoạn tuyệt (Nhất Linh), Lạnh lùng (Nhất Linh), Thoát ly (Khái Hưng). Cho đến nay, bộ tứ này vẫn “đáng được xem là những tác phẩm tiêu biểu nhất, những tiếng nói mạnh mẽ và quyết liệt nhất, trong cuộc đấu tranh đòi các quyền phụ nữ và nữ quyền ở Việt Nam lúc bấy giờ. Những tác phẩm ấy đã vượt ra ngoài khuôn khổ của trang sách, của các thụ hưởng nghệ thuật, để tác động vào đời sống, động viên và cổ vũ những cô gái mới khẳng định giá trị cá nhân cá thể của mình, biết yêu quý trân trọng tuổi xuân, để “lạnh lùng” mà “đoạn tuyệt” và “thoát ly” chế độ và luân lý cũ, vốn chỉ bóp nghẹt tự do và giam hãm người phụ nữ vào trong không gian và sự chuyên chế của gia đình trưởng giả truyền thống.” (Đoàn Ánh Dương). Nhưng không chỉ có thế, Tự Lực văn đoàn còn góp những tiếng nói thiết thực hơn, với một phong cách hóm hỉnh không thể lẫn, vào phong trào nữ quyền đang dấy lên mạnh mẽ lúc bấy giờ.

Tập hợp và tuyển chọn từ các bài báo đăng trên tờ báo nổi tiếng của nhóm Tự Lực văn đoàn là Phong hóa và sau là Ngày nay, cuốn sách này gồm các bài viết chuyên về vấn đề phụ nữ. Khác với hình dung của nhiều người, hình thức nữ giới được đặc biệt chú trọng trong các đề xuất cách tân, là điểm đặc biệt thú vị của “nữ quyền kiểu Tự Lực”, mà điển hình là chuyên đề lừng danh về Y phục phụ nữ của họa sĩ Le mur Nguyễn Cát Tường, làm dấy lên cả “một cuộc cách mạng” mà lịch sử thời trang Việt Nam ghi nhận như một mốc son hiếm có. Bên cạnh việc hướng dẫn chải chuốt sửa soạn hình dong sao cho thanh lịch và hợp thời (một cách khó có thể chi tiết hơn), những bài viết bàn về công, ngôn, hạnh xuất hiện đều đặn và khá nhiệt thành trong việc kêu gọi các bà các cô thoát bỏ cái cổ hủ lạc hậu, đón chào tiếp thu cái mới, tân tiến. Điểm hấp dẫn không thể bỏ qua nữa là các bài viết thời sự, tường thuật các hoạt động diễn thuyết “nhời đàn bà”, một hoạt động nổi đình nổi đám thời đó, các sự kiện thời trang, lễ lạt... mà ở đó sức mạnh của phong trào giải phóng nữ giới thể hiện rõ rệt sắc nét hơn cả.

Những diễn tiến lịch sử đó của phong trào phụ nữ đầu thế kỷ được thuật lại trên Phong hóa – Ngày nay với một phong cách riêng, hóm hỉnh và có đôi phần “âu yếm”, kiểu của các bậc tu mi nam tử thú vị ngắm một nửa thế giới nô nức trẩy hội, không khỏi không buông chút trào phúng tinh nghịch của những bậc trí giả trong buổi đầu văn minh đòi bình quyền của giới quần thoa.

Nhà xuất bản Phụ nữ VN xin trân trọng được giới thiệu cùng bạn đọc.

Về Tủ sách Phụ nữ tùng thư

Tủ sách Phụ nữ tùng thư (Tủ sách Giới và Phát triển) của Nhà xuất bản Phụ nữ là tủ sách công bố các công trình về vấn đề phụ nữ (the question of women), hướng tới các nhận thức và thực hành quyền phụ nữ (women’s rights), cũng như đấu tranh cho nữ quyền (feminism), vì sự tiến bộ của phụ nữ Việt Nam và sự phát triển bền vững của đất nước.

Tủ sách gồm:

- Loại Biên khảo, tư liệu: tập hợp các tư liệu trên báo chí, các công trình, bài viết của các nhà cách mạng, nhà văn, nhà báo, nhà nghiên cứu, nhà dịch thuật, nhà hoạt động nữ quyền,... ở Việt Nam từ đầu thế kỷ XX đến nay, khi vấn đề phụ nữ trở thành một bộ phận quan trọng trong các dự án cải cách xã hội và đấu tranh vì sự bình đẳng giới;

- Loại Hợp tuyển, tinh tuyển: tập hợp sáng tác của các tác gia nữ trong di sản văn chương Việt Nam thời trung đại, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa do phụ nữ Việt Nam sáng tạo;

- Loại Nghiên cứu: giới thiệu các tập tiểu luận chuyên đề, các chuyên khảo nghiên cứu về các vấn đề phụ nữ ở Việt Nam và thế giới;

- Loại Dịch thuật: giới thiệu các công trình kinh điển của thế giới đấu tranh cho sự nghiệp của phụ nữ, các lý thuyết và thực hành nghiên cứu về các vấn đề phụ nữ, các vấn đề về giới và nữ quyền,...; dịch và giới thiệu các công trình tìm hiểu các vấn đề của phụ nữ Việt Nam ra thế giới.

Với tủ sách này, Nhà xuất bản Phụ nữ mong muốn đem đến một cái nhìn toàn diện và có hệ thống về các vấn đề Giới và Phát triển; về vai trò và đóng góp của phụ nữ Việt Nam từ xưa đến nay trên mọi phương diện chính trị - văn hóa - xã hội - kinh tế...; góp phần xây dựng xã hội Việt Nam phát triển hài hòa, bền vững.

Tác phẩm đã xuất bản: 

- Phan Khôi: Vấn đề phụ nữ ở nước ta

- Đạm Phương nữ sử: Vấn đề phụ nữ ở nước ta

- Phan Bội Châu: Vấn đề phụ nữ ở nước ta

- Nguyễn Văn Vĩnh: Nhời đàn bà

- Một Điểm tinh hoa

- Nam nữ bình quyền